حضرت زهرا (س) و هدایت امت در صراط مستقیم

بسم الله الرحمن الرحيم

الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على أشرف المخلوقات وسادتهم أبي القاسم محمد وعلى آله الطيبين الطاهرين.

عرض سلام و ادب دارم خدمت همه برادران عزیز

سه روز در تاریخ اسلام وجود دارد که خداوند متعال آنها را برای تثبیت اعتقادات امت ، تصحیح مسیر حرکت آن و مایه حفظ اسلام از انحرافی قرار داده که دنیاطلبان برای رسیدن به منافع خود سعی در ایجاد آن داشتند . این سه روز مهمترین تحولات را در تاریخ امت اسلامی برجای گذاشتند :

یک: روز غدیر و معرفی حضرت امیرالمؤمنین (ع) به عنوان امام و خلیفه رسول خدا (ص) و تکمیل کننده رسالت ایشان . خداوند متعال این روز را مایه اکمال دین و اتمام نعمت بر بندگان خود قرار داده است ؛ چرا که این روز عامل جاودانگی رسالت و بقای آن پس از رحلت رسول خدا (ص) است .

دو: روز قیام فاطمی ، در زمانی که امت اسلامی پس از رحلت رسول خدا (ص) دوباره به عقب بازگشتند ، و مصداق این آیه مبارکه قرار گرفتند : { آیا اگر او به مرگ یا شهادت درگذشت شما باز به دین جاهلیّت خود رجوع خواهید کرد؟}[1] ، این روز ، روز فرقان در جنگ تأویل است که بر حسیب روایتی از رسول خدا (ص) امیرالمؤمنین (ع) عهده دار آن است ، حضرت (ص) خطاب به امیرالمؤمنین (ع) می فرماید : ( تو برای تأویل جنگ خواهی کرد ، آنچنان که من برای تنزیل جنگ کرده ام ) ([2]) ، یعنی وارد جنگ اصلاح ارزشها ، رفتارها و مقابله با انحراف خواهی شد .

سه : روز عاشورا ، روز فداکردن خود و نزدیکان برای مفتضح ساختن حاکمان مستبد و فاسق که در برابر خداوند متعال و پیامبر او (ص) ایستاده بودند ، پس از روز عاشورا خط امامت و خلافت الهی از خط سلطه و دنیا طلبی جدا شد ، و دوران خلط مفاهیم و درهم آمیخته شدن حق و باطل به پایان رسید .

اگر مردم از دستورات الهی پیروی می کردند و به آنچه که بر پیامبر (ص) نازل شده بود – یعنی آنچه که در روز اول (روز غدیر) بیان کرده بود -  ایمان می آوردند ، دیگر نیازی به روز دوم نبود ، یعنی روزی که حضرت زهرا (س) برای اصلاح امت قیام کرد و زندگی خود را فدای آن کرد ، در حالی که بیش از هجده بهار از عمر مبارکشان نگذشته بود .

  اگر به نصیحت حضرت زهرا (س) گوش می دادند که در آن با اثبات حق امیرالمؤمنین (ع) مسیر هدایت امت را روشن ساخته بود  ، هیچ گاه انحرافی در امت ایجاد نمی شد تا برای اصلاح آن نیاز به ریختن خون نوه رسول خدا (ص) و سرور جوانان اهل بهشت و اسارت خاندان نبوت و انتقال آنها از شهری به شهر دیگر در مقابل دیدگان دشمنان باشد .

برای حفظ اسلام اصیل باید این سه روز را آنطور که شایسته است زنده نگه داریم ، و حقایق آنها را برای مردم بازگو کنیم ، ولی با وجود گذشت قرن های متمادی هنوز حق دو روز اول به خوبی ادا نشده است ، و به آنها آنطور که باید و شاید اهمیت داده نشده است ، ممکن است علت این بی توجهی تقیه و يا خدشه دار نکردن احساسات دیگران باشد ، لکن این حق است که باید مورد تبعیت قرار گیرد و تنها خداوند متعال سزاوار فروتنی است .

در این بین تنها روز عاشورا (ع) مورد اهتمام واقع شده و همین روز است که تا به حال باعث حفظ اعتقادات امت و حمایت آن از انحراف شده است ، اگر دو روز دیگر نیز همانند روز عاشورا (ع) مورد توجه قرار می گرفتند ، بدون شک خیرات و برکات بیشتری نصیب ما می شد ، که امروز گوشه ای از آثار آن را مشاهده می کنیم .

امت اسلامی باید صلاح ، پایداری ، ثبات بر دین و سعادت خود در دنیا و آخرت را پس از رسول خدا (ص) مدیون امیرالمؤمنین (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) و یاران وفادار این بزرگواران بدانند ، یارانی که با وجود تعداد اندک توانستند راه و روش اهل بيت (عليهم السلام) را برای آیندگان حفظ کنند و خیرات و برکات آنها شامل همه نسلها شود .

حضرت صدیقه طاهره (س) نقش بسیار بزرگی را در حفظ کیان امت اسلامی در زمانی که دچار انحراف شده بود ، ایفا کرد ، و هیچ کس غیر از ایشان نمی توانست این نقش را ایفا کند ؛ زیرا اراده ها ضعیف ، دلها لرزان و صدای شیطان بلند شده بود ، و شبهات بر فکر و اندیشه مردم سایه افکنده بود و هیچ کس اهمیت مسأله و نتایج أسف بار مترتب بر آن را درک نکرده بود ، و این در حالی بود که حضرت (س) همه توان خود را برای حفظ مسیر اسلام بر صراط مستقیم قرار داده بود . 

ای عزیزان :

دو کلمه ثبات و تثبیت از جمله قضایایی هستند که قرآن کریم اهمیت ویژه ای به آنها داشته است ؛ زیرا  انسان در این دنیا با بلاهای بسیاری مواجه می شود ، و  تنها راه نجات او طلب تثبیت از خداوند متعال و عمل برای تحصیل آن است ، به همین جهت مؤمنان در ساحت مبارزه با نفس اماره ، شیطان و دشمنان اینگونه از خداوند طلب یاری می کردند: {پروردگارا، به ما صبر و استواری بخش و ما را ثابت قدم دار و بر شکست کافران یاری فرما}[3]، {چه بسیار رخ داده که پیغمبری جمعیت بسیار از پیروانش همراه او جنگیدند و با این حال، اهل ایمان با سختی‌هایی که در راه خدا به آنها رسید هرگز بیمناک و زبون نشدند و سر زیر بار دشمن فرو نیاوردند و خدا صابران را دوست می‌دارد * و آنها جز این نمی‌گفتند که پروردگارا، از گناه و ستمی که ما درباره خود کرده‌ایم درگذر و ما را ثابت قدم بدار و بر گروه کافران پیروز گردان}[4] .  

ویژگی ثبات و استقامت هنگام سختی ها یکی از ویژگی های بارز رسول خدا (ص) بود که امیرالمؤمنین (ع) در دعای صباح آن را اینگونه توصیف می کند : (آن کس که در زمان پیشین در لغزشگاه ها ثابت قدم بود) ، آن حضرت این ویژگی را در زندگی با برکت خود به عرصه ظهور رساند ، به طوری که هیچ گاه از ایشان ضعف ، سستی و یا کوتاهی در انجام وظایف مشاهده نشده است ، شواهد بسیاری برای اثبات این مدعا موجود می باشد .

اهل بیت (صلوات الله علیهم اجمعین ) و پیروان صالح  آن حضرت (ص) نیز ایشان را الگوی خود قرار داده بودند ، و تا آخرین نفس ثبات ، پایداری و صبر خود را حفظ می کردند ، به طوری که بازنشستگی در زندگی آنها معنایی نداشت ، روایات شریفه نیز به این مهم سفارش کرده اند ، در روایتی از رسول خدا (ص) آمده است که می فرماید : (اگر قیامت فرا رسد و در دست یکی از شما نهالی باشد چنانچه بتواند برنخیزد تا آن را بکارد ، باید آن را بکارد)([5]).

ما امروزه به دلیل فراوانی شبهات و انتشار فساد و متحد بودن دشمنان و تفرقه میان دوستان بیش از هر زمان دیگری به ثبات و استقامت نیازمندیم ؛ زیرا رستگاری و عاقبت بخیری جز با استقامت و پایداری حاصل نمی شود ، حضرت زین العابدین (ع) می فرماید : (هرکس در دوران غیبت قائم ما بر ولایت ما ثابت قدم باشد ، خداوند پاداش هزار شهید مانند شهدای بدر و احد را به او عطا میفرماید) همچنین از رسول خدا (ص) نقل است که می فرماید : (قسم به آن خدایی که به حق مرا به بشارت دادن مبعوث گردانیده ، همانا ثابت قدمان بر قول و عقیده به امامت آن حضرت در زمان غیبتش ، از یاقوت سرخ عزیزترند) ([6]).

این مهم تنها با الطاف خاصه الهی و عمل مخلصانه برای تحصیل آنها حاصل می شود ، از حضرت امام صادق (ع) روایت است که می فرماید : (اگر خداوند عزوجل اراده کند تو را ثابت قدم خواهد کرد و راه نفوذ شیطان را در تو خواهد بست)^([7])، و در روایتی دیگر از ایشان آمده که می فرماید : (به زودی شبهه ای به شما روی خواهد آورد و شما نه پرچمی خواهید داشت که دیده شود و نه امامی که هدایت کند ، تنها کسانی از این شبهه نجات خواهند یافت که دعای غریق را بخوانند ، گفتم دعای غریق چگونه است ؟ فرمودند : میگویی : ای خدا ، ای بخشنده ، ای بخشایشگر ، ای کسی که قلب ها را دگرگون میسازی ! قلب مرا بر دینت استوار فرما.)([8])، و در دعاهای وارد شده در قرآن کریم آمده : {بار پروردگارا، دلهای ما را به باطل میل مده پس از آنکه به حق هدایت فرمودی}[9] ، در مجمع البیان آمده : (نقل است: هنگامی که این آیه [وَلَوْلا أَنْ ثَبَّتْنَاكَ][10] (إسراء: 74) بر پیامبر (ص) نازل شد حضرت فرمود: پروردگارا مرا به اندازه یک چشم به هم زدن به خودم واگذار مکن)^([11]).

به همین جهت تا زمانی که ثبات و استقامت خود در ابتلاءات و امتحانات را حفظ نکرده ایم نباید به ایمان و اعمال ظاهری خود مغرور شویم ، زیرا در هر زمانی امکان سقوط ما به دلیل تبعیت از هوای نفسانی ودلبستگی به دنیا و جدایی از هدایتگران به سوی حق وجود دارد .

حضرت زهرا (س) ما را به آنچه که موجب ثبات ایمان در دلها و انجام اعمال صالح می شود ، راهنمای کرده است ، که آن تبعیت از  امیرالمؤمنین (ع) و پیروی از راه و روش ایشان و تمسک جستن به ولایت ایشان است ، از رسول خدا (ص) روایت است که می فرماید : ( هرگاه خداوند متعال محبت علی را در دل مومنی استوار سازد و با این حال قدمش بلغزد در روز قیامت قدمش را بر صراط  استوار خواهد کرد)^([12]).

همچنین از ایشان نقل است که می فرماید : (استوارترین شما بر صراط کسی است که محبتش به اهل بیت من بیشتر باشد)^([13])، و از حضرت امام باقر و امام صادق (علیهم السلام) در تفسیر این آیه قرآن آمده : [وَلَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُواْ مَا يُوعَظُونَ بِهِ لَكَانَ خَيْراً لَّهُمْ وَأَشَدَّ تَثْبِيتاً] حضرت امام صادق (ع) می فرماید : ( اگر اهل خلاف به توصیه هایی که نسبت به امام علی (ع) به آنها داده می شد ، عمل می کردند برای آنان بهتر بود)^([14]).

خداوند متعال ما را به ثبات و پایداری دعوت کرده و از ما خواسته با تبعیت از دستورات او و پیروی از پیامبر (ص) و داشتن صبر و کنار گذاشتن اختلافاتی که باعث ضعف وشکست در برابر دشمنان می شود ، ثبات و استقامت بر ایمان را بدست آوریم . {ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هر گاه با فوجی از دشمن مقابل شدید پایداری کنید و خدا را پیوسته یاد آرید، باشد که پیروز گردید *  همه پیرو فرمان خدا و رسول باشید و هرگز راه اختلاف و تنازع نپویید که در اثر تفرقه ضعیف شده و قدرت و عظمت شما نابود خواهد شد، بلکه همه باید یکدل، پایدار و صبور باشید، که خدا همیشه با صابران است}[15] ، { اگر به آنچه پندشان می‌دهند عمل می‌کردند البته نیکوتر و کاری محکم و با اساس‌تر برای آنها بود}[16].

یکی از راههای مطمئن جهت بدست آوردن ثبات در ایمان رعایت تقوای الهی و دوری از محرمات است ، حضرت امیرالمؤمنین (ع) می فرماید : (همانا این نفس من است که ان را با پرهیزکاری ریاضت می دهم تا با امنیت وارد روز خوف اکبر گردد و در لغزشگاه ثابت قدم بماند)^([17]). ، حضرت امام صادق (ع) در پاسخ به آنچه که موجب ثبات ایمان در بنده می شود ، می فرماید : (آنچه ایمان را در دل ثابت نگه می دارد پرهیزکاری است و آنچه آنرا از دل دور می کند طمع و زیاده طلبی است)^([18]).

انسان تنها در سایه انجام عمل صالح است که می تواند ثبات در ایمان را بدست آورد و به نتایج مترتب بر آن دست پیدا کند ، از حضرت امام صادق (ع) روایت است که می فرماید : (ایمان جز با عمل استوار نمی شود)^([19]) و همچنین از حضرت امام باقر (ع) نقل است که می فرماید : (رسول خدا (ص) بر مردی گذشت که در مزرعه اش درخت می کاشت ، حضرت در کنار او ایستاد وفرمود : آیا می خواهی تو را به اصله هایی راهنمایی کنم که بادوام تر زودبارتر و میوه هایش گواراتر و پایدار تر است ؟ آن مرد گفت : بله راهنمایی ام کن ، پیامبر(ص) فرمود : صبح و شام بگو سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر ، اگر این ذکر را بگویی ، در قبال هر تسبیح ده اصله از انواع درختان میوه که دائمی هستند در بهشت به تو داده می شود)([20]).

حضرت امیر المؤمنین (ع) می فرماید : (هرکس در دنیا پارسایی گزیند و بر ذلت آن بیتابی ننماید ، و برای کسب عزت در آن به رقابت نپردازد ، خدا او را بدون هدایت خلق راهنمایی می کند و بدون آموختن او را بیاموزد و حکمت را در قلبش ثابت وبر زبانش جاری می سازد ) در روایتی دیگر آمده ( هر کس حسین (ع) را زیارت کند خداوند او را در روزی که قدم ها لرزان می شوند بر صراط مستقیم ثابت قدم می سازد)([21]).

ثبات بر ایمان و استقامت بر آن لطف الهی است که به هر کس بخواهد عطا می کند : {و اگر ما تو را ثابت قدم نمی‌گردانیدیم نزدیک بود که به آن مشرکان اندک تمایل و اعتمادی پیدا کنی}[22] ، {بگو که این آیات را روح القدس از جانب پروردگارت به حقیقت و راستی نازل کرده تا اهل ایمان را ثابت قدم گرداند و برای مسلمین هدایت و بشارت باشد}[23] ، {تادلهای شما را محکم و استوار گرداند و گامهای شما را استوار بدارد}[24] ، {تا تو را به آیات آن دل آرام کنیم}[25].

ولی با این وجود از درون نفس مطمئنه ای که آکنده از ایمان و محبت به خداوند متعال است حاصل می شود ، کسانی که خداوند متعال در قرآن کریم آنها را اینگونه توصیف کرده که از روی اشتياق و رغبت به ثبات قدم و بندگی خداوند متعال به انجام کارهای خیر می پردازند : { مثل آنان که مالشان را در راه خشنودی خدا انفاق کنند و با کمال اطمینان خاطر، دل به لطف خدا شاد دارند مثل بوستانی است که در زمین بلندی باشد و بر آن باران زیادی به موقع ببارد و حاصلی دو چندان دهد، و اگر باران زیاد نیاید، اندک بارد (تا باز به ثمر رسد)، و خدا به کار شما بیناست}[26].

اگر انسان بندگی خداوند متعال را بدرستی انجام دهد و با دعا و عمل صالح برای ثبات در ایمان و هدایت در صراط مستقیم تلاش کند ، خداوند متعال او را ثابت قدم می سازد و سعادت دنیا و آخرت را نصیب او می فرماید . در قرآن کریم آمده : {خدا اهل ایمان را با عقیده ثابت در حیات دنیا و در آخرت پایدار می‌دارد و خداوند ستمکاران را به حال گمراهی وا می‌گذارد و خدا هر چه بخواهد می‌کند}[27] ، حضرت امام صادق (ع) در تفسیر این آیه مبارکه می فرماید : ( هنگامی که مرگ یکی از پیروان ما فرا می رسد ، شیطان در سمت راست و چپ او می آید تا او را گمراه کند ولی خداوند متعال مانع او می شود )^([28]).

این همان خیری است که حضرت زهرا (س) در خطبه های خود برای امت می خواست و آنها را به تبعیت از امیرالمؤمنین (ع) دعوت می کرد و از مخالفت با او بر حذر می داشت : ( وای بر آنها خلافت را از پایگاههای محکم رسالت واز پایه های نبوت و رهبری و از محل نزول وحی جبرئیل امین و از کسی که حاذق و آگاه به امور دین و دنیا می باشد به کجا تغییر جهت دادند ، آگاه باشید که این زیان آشکار است )، { چنانچه مردم شهر و دیارها همه ایمان آورده و پرهیزکار می‌شدند همانا ما درهای برکاتی از آسمان و زمین را بر روی آنها می‌گشودیم و لیکن (چون آیات و پیغمبران ما را) تکذیب کردند ما هم آنان را سخت به کیفر کردار زشتشان رسانیدیم}[29] ، حضرت (س) آنها را از عاقبت کار خویش بر حذر می داشت ، و اینکه کار آنها زمینه را برای ایجاد یک فساد و فتنه ای بزرگ که آتش آن نسلهای آینده را خواهد سوزاند ، فراهم می کند : ( اما به جان خود سوگند که نطقه این بسته شده است ، انتظار کشید تا این فساد در پیکر جامعه اسلامی منتشر شود ، پس از این از سینه شتر خون و زهری هلاک کننده خواهید دوشید ، در اینجاست که پویندگان راه باطل زیان می بینند ، و مسلمانانی که در پی خواهند آمد ،  خواهند دید که احوال مسلمانان صدر اسلام چگونه بوده است).

اما شما ای پیروان حضرت فاطمه (س) با احیای شعائر فاطمی و اظهار مودت خود نسبت به اهل بیت (ع) به ریسمان محکمی چنگ زده اید که شما را در بزنگاه های دنیا و در آخرت در صراط مستقیم ثابت قدم خواهد کرد ، خداوند متعال می فرماید : [إِن تَنصُرُوا اللَّهَ يَنصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ] (محمد:7).

یاری اولیای الهی و اثبات حق آنها از مصادیق نصرت خداوند متعال است ، که در این بین یاری حضرت زهرا (س) از بزرگترین مصادیق حدیث شریف پیامبر اکرم (ص)می باشد ، حضرت (ص) می فرماید : ( کسی که در راه احقاق حق ستمدیده ای گام بردارد ، خداوند قدمهای او را در آن روز که همه قدمها بلغزد ، استوار خواهد نمود )^([30]).

خداوند متعال راه دیگری را نیز برای ثبات قدم در دین پیش روی شما قرار داده و آن انتظار فرج مولا و مقتدای ما حضرت مهدی ( ارواح العالمین له الفداء) و امید داشتن به اقامه دولت کریمه توسط ایشان است ، علی ابن یقطین می گوید : موسی ابن جعفر (ع) به من فرمود: شیعه در طول دویست سال با انتظار و آرزو تربیت شده است) علی بن یقطین در شرح روایت می گوید : (اگر به ما گفته شود : که این امر (ظهور) محقق نمی شود مگر پس از گذشت دویست و یا سیصد سال دلها سخت شود و بیشتر مردم از اسلام دست خواهند کشید ، ولی می گویند :  چقدر زود می آید ، و چقدر به ما نزدیک است ، برای اینکه دلها گرم شود و گشایش نزدیک گردد )^([31]).

برای شما ای ثابتان بر حق در زمان غیبت ، بشارتی از رسول خدا (ص) است که در کتب شیعه و اهل تسنن آمده است : (به زودی بعد از شما مردمانی خواهند آمد که هر کدام از آنها ثواب و اجر پنجاه نفر از شما را دارد ، اصحاب گفتند : ای رسول خدا (ص) ما در جنگ های بدر و احد و حنین در رکاب شما بودیم و قرآن در بین ما نازل شد ، حضرت فرمودند : اگر آنچه را که بر آنها تحمیل می شود ، بر شما تحمیل کنند نمی توانید مانند آنها صبر کنید) ([32]).