«استفتاء گروهی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی در خصوص نوشتن منابع پایان نامه»

| |زمان مطالعات : 396
«استفتاء گروهی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی در خصوص نوشتن منابع پایان نامه»
  • Post on Facebook
  • Share on WhatsApp
  • Share on Telegram
  • Twitter
  • Tumblr
  • Share on Pinterest
  • Share on Instagram
  • pdf
  • نسخه چاپي
  • save
«استفتاء گروهی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی در خصوص نوشتن منابع پایان نامه»
بسمه تعالی
مرجع عالیقدر، حضرت آیت الله شیخ محمد یعقوبی (دام ظله)
سلام علیکم و رحمة الله و برکاته
ما گروهی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی هستیم که مسائلی پیرامون نوشتن منابع پایان نامه برایمان پیش آمده است و از حضرتعالی خواستاریم که حکم شرعی آنها را بیان بفرمایید:
1ـ اگر دانشجو دیدگاهی مشخص را در کتابی خاص مطالعه کند و آنگاه آن را در قالب ساختاری جدید درآورده یا خلاصه کند و در پایان نامه یا رساله خود به کار گیرد، آیا شرعا واجب است منبعی را که آن دیدگاه را از آن برداشته ذکر کند؛ با توجه به اینکه عین آن را نیاورده است؟
2ـ اگر دانشجو متنی را در کتابی خاص بخواند و این متن برگرفته از کتابی دیگر باشد و منبع در پاورقی ذکر شده باشد، آیا جائز است که آن را در رساله خود بیاورد و منبع اصلی را ـ بدون اشاره به منبعی که الآن از آن نقل می‌کند ـ بیاورد؟
3ـ در فرض پیشین اگر به منبع اصلی مراجعه کند و مطلب را از آنجا بخواند و سپس در رساله خود بیاورد ـ در حالی که منبع فعلی، تنها به منبع اصلی راهنمایی کرده است ـ حکم چیست؟
4ـ اگر دانشجو با تلاش خود به ایده‌ای دست یابد و سپس ببیند که نویسنده‌ای دیگر، به همان نظریه دست یافته است، آیا باید به آن اشاره کند؟
5ـ آیا نگارش پایان نامه با عنوانی که در رساله‌ یا کتابی دیگر به کار رفته ـ البته با تفاوت در ماده علمی یا سبک طرح موضوع و یا پردازش و مختصر نگاری ـ جائز است؟
خداوند عبادات جنابعالی را قبول درگاه خویش فرماید. ما و همه دانشجویان را از دعای خیر فراموش نفرمایید.
گروهی از دانشجویات تحصیلات تکمیلی دانشگاه کوفه
21، ماه مبارک رمضان، 1441 قمری
مطابق با 26، اردیبهشت، 1399 شمسی
بسمه تعالی
سلام علیکم و رحمة الله و برکاته
خداوند اعمال شما را قبول فرماید و از جمله میهمانان خویش در این ماه مبارک قرار دهد
1ـ عدم ذکر منبع آن دیدگاه، مادامی که پژوهشگر خود آن را تنظیم کرده باشد، اشکالی ندارد؛ چرا که انسان به طور طبیعی اندیشه‌ها را یا می‌شنود و یا می‌خواند و یا می‌بیند و بر او واجب نیست هر ایده‌ای را که نوشته به منبعی که از آن الهام و در ذهنش جای گرفته است، منتسب سازد.
2ـ باید به منبع اصلی که در پاورقی ذکر شده، مراجعه و مستقیم از آن نقل کند و اگر با واسطه گرفته است بنویسد: «در فلان منبع، به نقل از فلان منبع آمده است»؛ این با امانتداری، تناسب بیشتری دارد.
3ـ قبلا گفتیم که جائز است.
4ـ لزومی ندارد. لیکن نقصانی در پژوهش علمی او به شمار می‌آید؛ چرا که گفته خواهد شد: «این مطلب در فلان منبع آمده است و تو به آن اشاره نکرده‌ای». اگرچه منبع دیگر را نه به صورت نقل از آن، ذکر کند، بلکه به عنوان اطمینان به نظری که آن را مطابق با گفته دیگری، یافته است.
5ـ اگر محذوری دیگر مانند سردرگمی خوانندگان یا تضییع تلاش نفر قبل یا تدلیس یا مخالفت با قوانین لازم الإتباع در گرفتن مدرک و تحصیلات تکمیلی و مانند آن لازم نیاید، اشکالی ندارد. البته حکم شرعی از یک بخش به بخش دیگر متفاوت است. مثلا حوزه علمیه اشکالی در آن نمی‌بیند. لذا می‌بینیم که تعدادی از مراجع دین، از سید محسن حکیم (قدس سره) تا به امروز، رساله عملیه خود را «منهاج الصالحین» نامگذاری کرده‌اند.
24، ماه مبارک رمضان، 1441 قمری
مطابق با 29، اردیبهشت، 1399 شمسی