سن بلوغ دختران

بسم الله الرحمن الرحیم

السلام علیکم و رحمه الله و برکاته

حضرت آیت الله العظمی محمد یعقوبی ( دام ظله )

آیا صحیح است که حضرتعالی در رابطه با مساله سن بلوغ دختران با مشهور فقهاء اختلاف نظر دارید و معتقد هستید که سن بلوغ دختران 13 سال قمری است و نه 9 سال قمری ؟

بسمه تعالی

السلام علیکم ورحمه الله وبرکاته

آنچه که از بررسی ومقایسه روایات شریفه وارده از ائمه معصومین ( علیهم السلام) در این مساله برای ما حاصل شده این است که قبل از 9 سال قمری ، هیچ گاه دختر بالغ نمی شود حتی اگر خون را ببیند ؛ چرا که این سن بیانگر امکان بالغ شدن دختر است و نه مطلق حکم بر بلوغ دختر ، به عبارتی دیگر هنگامی که دختر به سن 9 سال قمری می رسد ممکن است به سن تکلیف برسد ، البته در صورتی که علامتهای تغییرات جسمی ، روانی و یا رفتاری که نشان از بلوغ جنسی دارد ، در او ظاهر شود ، مانند میل به جنس مخالف و داشتن حیا هنگام برخورد با او و یا تحریک شهوت و علامتهایی از این قبیل .

بر همین اساس اگر دختر پس از اتمام 9 سال قمری خون حیض را ببیند ، به طور قطعی نسبت به بلوغ جنسی او حکم می کنیم ،  و هنگامی که به سن 13 سال قمری برسد حتی اگر هیچ علامتی در او ظاهر نشود ، حکم به بالغ شدن او می کنیم و بیشتر از این مقدار منتظر نمی مانیم .  

خلاصه اینکه بلوغ در عرف معنای واضح و روشنی دارد و شارع مقدس تعریف جدیدی غیر از تعریف اهل لغت برای آن ذکر نکرده است ، و این اهل لغت هستند که به عنوان مرجع برای تعیین معانی الفاظ شمرده می شوند ، ولی شارع مقدس برای این قضیه حدودی را قرار داده است ، وآن اینکه قبل از 9 سالگی به هیچ وجه امکان بالغ شدن دختر وجود ندارد و 13 سالگی حداکثر سنی است که ممکن است بلوغ دختر در آن به تأخیر بیافتد و بیشتر از آن امکان ندارد .

متخصصان معتقدند که بلوغ جنسی دختران با یکدیگر متفاوت است و می تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار گیرد ، عواملی از قبیل طبیعت جسمانی دختر ، محیطی که در آن زندگی می کند ، نوع فرهنگ اجتماعی که در آن بزرگ شده است ، به عنوان مثال نوع رابطه میان دختر و پسر در فرهنگهای مختلف می تواند بر بلوغ دختر تأثیر گذار باشد و عواملی دیگر از این قبیل باعث اختلاف بلوغ جنسی در دختران شده است .

بنده این مساله را به صورت مفصل مورد بحث و بررسی قرار داده ام و در چاپ اول دایرة المعارف فقه الخلاف ، ج 4 ، ص 190 نتیجه این بررسی ها منتشر شده است . در آنجا نظر مشهور فقها در رابطه با این مساله را بدینگونه نقض کرده ام ، که اگر دختری در سن 9 سال قمری به حج برود ، در حالی که هیچ یک از علایم بلوغ جنسی در او ظاهر نشده و هنوز در حالت کودکانه خود به سر می برد همانند برخی از مناطق سردسیر ، آیا در این صورت اعمالی را که بجا آورده به عنوان حج اسلامی که یکی از شروط آن بالغ بودن است ، پذیرفته می شود ؟

اگر پاسخ آنها منفی باشد قطعا بر خلاف آن چیزی است که به آن حکم کرده اند ، و اگر پاسخ مثبت باشد در اینصورت نظر آنها بر خلاف فهم عرفی خواهد بود که مرجع تعیین کننده معانی الفاظ است و یکی از آنها لفظ بلوغ است .

همچنین باید به این نکته نیز توجه کنیم که شارع مقدس تأکید فراوانی بر انجام اعمال عبادی توسط دختران و پسران غیر بالغ دارد، اعمالی مانند خواندن نماز ، گرفتن روزه و پوشیدن حجاب برای دختران قبل از رسیدن به سن تکلیف ، به طوری که در بعضی از روایات آمده حضرت امام رضا ( علیه السلام ) از پدری که نماز می خواند ولی پسر هفت ساله او نماز نمی خواند ، تعجب می کند.

محمد یعقوبی

22 / شعبان / 1441 ه

16/ 4/ 2020 م