انگیزه های دینی در راه اندازی نهادهای مدنی

با توجه به کارنامه موجود از فعالیت نهادهای مدنی می توان انگیزه های گوناگونی را در ورای تاسیس و تشکیل نهادهای مدنی مورد رصد و احصاء و بررسی قرار داد. در ذیل به برخی از اهم آن ها اشاره می شود:

1-     کسب رضایت الهی و پاداش اخروی

همانطور که روایات و احادیث زیادی در این باره در مجموعه های روایی دینی  آمده است که در آن ها بر این نکته تاکید می شود که فردی که در راه خدا به همنوعان خود کمکی کرده باشد از اجر و ثواب شایانی برخوردار است.

به عنوان نمونه پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: إِنَّ اللَّهَ لَيُرَبِّي لِأَحَدِكُمُ الصَّدَقَةَ- كَمَا يُرَبِّي أَحَدُكُمْ وَلَدَهُ- حَتَّى يَلْقَاهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ هُوَ مِثْلُ أُحُدٍ. خداوند بدان گونه صدقه های شما را می پروراند، -همانند شما در پرورش فرزندانتان- که روز قیامت بمانند کوه احد در آیند.[1]

در حدیثی دیگر رسول اکرم (ص) می فرمایند: ارض القیامة نار، ما خلا ظل المومن فان صدقته تظله. زمین قیامت آتش است مگر جایی که مومن قرار گرفته، که صدقه او (در دنیا)، بر سرش سایه می اندازد. [2] حضرت امام علی (ع) نیز در همین خصوص می فرماید: الصدقة جنة من النار. صدقه سپری در برابر آتش است. [3]

در نتیجه فعالیت نهادهای مدنی که با هدف و انگیزه کمک به همنوعان و به طور ویژه جامعه دینی صورت پذیرد، به طور طبیعی مورد تایید آموزه های دینی خواهد بود.

2-     کمک به ایجاد جامعه ای متمدن و پیشرفته

وجود و تاسیس نهادهای مدنی و داشتن فعالیت گسترده در یک جامعه از مظاهر و ویژگی های جامعه متمدن و پیشرفته بوده و می تواند خرسندی، خوشحالی، و تمجید دیگران را در پی داشته باشد.

3-     برطرف کردن نیازهای خاص جامعه

حقیقت آن است که جوامع بشری نیازهای متعدد و گوناگونی در حوزه های مختلف حیات خود دارند که گاه تامین آن ها از عهده و توان حکومت ها و قدرت رسمی خارج است. در این میان نهادهای مدنی می توانند با نیت و انگیزه تامین نیازهای یادشده پا به عرصه وجود گذارند.

به عنوان نمونه موسسات خیریه عموما بر پایه ایفای نقش واسطه ای میان قشر برخوردار جامعه و قشر محروم و فراهم سازی زمینه های مساعدت به طبقه فقیر بنیان نهاده شده اند. اهمیت این موسسات مردم پایه که از آن ها تحت عنوان نهادهای مدنی یاد می شود، از آن حیث است که اقشار برخوردار و ثروتمند عموما به دلیل مشغله های فراوان خود قادر به شناسایی گروه های محروم جامعه و کمک رسانی به ایشان نخواهند بود. از همین رو نهادهای مدنی این کارویژه را برعهده گرفته و واسطه میان دو طبقه یادشده می گردند.

در یک مطالعه موردی، گزارش های رسمی مرکز آمار کشور عراق اعلام کرده است که نسبت فقر و نیازمندی در کشور عراق 24 درصد (چیزی قریب به یک چهارم جمعیت این کشور) می باشد که با یک حساب اجمالی به عدد بیش از هشت میلیون منتهی می شود.

به طور طبیعی گزارش یادشده از سوی مرکز آمار کشور، می بایست آثار خاصی را در جامعه ایجاد کند و جامعه خودش را از این بیماری -که آثار زیانباری را برای اجتماع در پی خواهد داشت- نجات دهد. در این خصوص افراد توانمند باید فعالیت ویژه ای را صورت داده و دست یاری به سوی نیازمندان دراز نمایند.