پاداش نیکی جز به نیکی نیست

آیا پاداش احسان جز احسان است؟ این از اموری است که عقلای جهان بر آن اتفاق نظر دارند که نیکی را نمی توان جز با نیکی جبران کرد، و این از امور فطری و عقلی است، خداوند این جمله را بصورت پرسشی و استفهامی آورده است تا از ما در این باره اقرار بگیرد که آیا پاداش احسان جز احسان است، تا در پاسخ بگوییم، بله، جزای نیکی جز با نیکی نیست، این جمله را یا بصورت استفهام اقراری آورد، همانگونه که در سیاق آیات سوره مبارکه الرحمن است که می خواهد به مفهوم همین مطلب و قاعده اشاره کرده که جزا و پاداش احسان و نیکی، جز با احسان ممکن نیست و با این مطلب می خواهد طمع ما را به تحریک در بیاورد و بگوید هر کار نیکی انجام می دهید پاداش آنرا می بینید و ما عمل هیچ عمل کننده ای را فراموش و ضایع نمی کنیم، و خداوند پاداش نیک به اعمال نیک را بر خود واجب کرده است و هیچگاه خداوند متعال با بندگانش معامله به مثل نکرد، بلکه با وجود اینکه او صاحب نعمت و منت بر بندگان است اما در عین حال با رأفت و محبت و نیکی و گذشت و مدارا با آنها رفتار کرده، و بیشتر از آنی که مستحق باشند عطا می کند و اگر به اندازه استحقاق  شان به آنها می داد این به مقتضای عدل بود اما او با مقتضای عدلش با ما رفتار نمی کند بلکه با احسان و فضل و کرم با ما تعامل می کند، با اینکه او منعم و صاحب نعمت ماست و بر ما منت می نهد بر آنچه که بر ما ارزانی داشته است، همانطور که در قرآن آمده است: او بر شما منت نهاده که شما را هدایت نموده است.