جایگاه و موضوع احسان و نیکی

علی ابن سالم می گوید از امام صادق (ع) شنیدم می فرماید: آیه ای در قرآن مسجل و ثابت است. عرض کردم کدام آیه است؟ فرمود: قول خداوند که فرمود: (هل جزاء الاحسان الا الاحسان) آیا پاداش نیکی جز به نیکی است؟ که هم در مورد مومن و هم درباره کافر جاری و ساری است. حتی اگر کافری به شما احسان کرد به او احسان و نیکی کنید، برخی از برادران ایمانی که در خارج از کشورهای اسلامی مهاجرت کردند با اینکه آن کشورها از آنها استقبال کردند و آنها را پناه دادند و خدماتی را به آنها ارزانی داشتند و زندگی کریمانه ای را در آنجا شکل دادند؛ برخی مواقع از ما می پرسند که می توان سوء استفاده کرد و دست اندازی به اموال آنها و غیره کرد؟ باید گفت که خداوند به ما ادب آموخت و فرمود: آیا پاداش نیکی جز به نیکی است؟ و نباید از این ارزشهای اخلاقی دور شویم. امام در این روایت می فرماید: این آیه در مورد مومن و کافر؛ و در مورد نیک کردار و فاجر جاری است؛ هر کس که به او نیکی شده به مانند آن باید نیکی کند، با عدم توجه به اینکه آن فرد نیکوکار چه کسی است؛ و در ادامه می فرماید: اینگونه نیست که به اندازه آن نیکی کردن؛ معادل آن باشد. چون اگر به همان مقدار جبران کردی، این احسان نیست بلکه مقابله به مثل کردن است؛ بلکه باید به مقداری باشد که بخاطر اینکه او در احسان پیش قدم شد بدانی که او بر تو تفضل داشته و از این جهت برای او حق و اولویتی است.