Kur’an Tilavefiyle İlgili Bazı Adap ve Müstehaplar
Kur’an Tilavefiyle İlgili Bazı Adap ve Müstehaplar
Burada, değerli rivayetlerden yararlanmak suretiyle Kur’an tilaveti ile ilgili bazı adap, sünnet ve müstehaplardan bahsetmek istiyorum:
1. Kur'an'ı ayda bir kez hatmetmek ve dört ayı aşmamak, yani mübarek Ramazan ayında ek olarak fazla okunmasıyla birlikte yılda en az üç kez hatmetmek mütehaptır.
2. Kur’an okumasının hatim biçiminde olması, yani, ne kadar önemli olursa olsun sureleri ayrı ayrı değil de, Kur’an'ın başından sonuna kadar okunması. Böylece bütün Kur’an’ı gözden geçirmiş ve taşıdığı tüm bereketlerden faydalanmış olursunuz. Bu durum, ileride aktaracağımız hadis-i şerifte الحالِّ المرتحل olarak ifade edilmektedir.[1]
3. Kur’an hatminin Cuma gününe denk getirilmesi ve Kur’an hatminden sonra Sahife-i Seccadiye’de zikredilen hatim duasının okunması.
4. Kur'an hatmedilir edilmez zaman kaybetmeden sadece Fatiha suresi ve Bakara suresi'nin ilk beş ayetiyle bile olsa doğrudan yeni bir hatme başlanmalı.
5. Namaz kıldığı mekanda, Kıble’ye dönmüş şekilde ve abdestli olmalı.
6. Yüce Allah’ın şu sözlerinin: [يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ] Ey iman edenler! Sabredin. Sabır yarışında düşmanlarınızı geçin. (Cihat için) hazırlıklı ve uyanık olun.[2] Tefsirinde, namaz kıldığı mekanda (seccade, mescit) namazın vaktinin gelmesini bekleyen kişilerin murabitinden (hazırlık ve uyanık) oldukları ifade edilmiştir. Yani, murabitinlerin sevabını elde etmek için, mümin, namazı beklediği zamandan Kur'an tilavet ederek yararlanır. Tabi eğer camide, cemaat namazını bekleyerek bunu yaparsa ecri daha büyük olur.
7. Müminin, yatağına girmeden önce abdest alıp Kur'an okuduktan sonra uymasının müstehap olduğu nakledilmiştir. Ayrıca konuyla ilgili şu hadis rivayet edilmiştir:
من أحدث ولم يتوضأ فقد جفاني ومن توضأ ولم يصل ركعتين فقد جفاني ومن صلى ركعتين ولم يدعني فقد جفاني ومن دعاني ولم أجبه فقد جفوته ولست بربٍ جاف.
“Abdesti bozulup abdest yenilemeyen bana eziyet etmiştir, abdest alınca iki rekat namaz kılmayan bana eziyet etmiştir, iki rekat namaz kıldıktan sonra bana dua etmeyen bana eziyet etmiştir, bana dua edenin duasını kabul etmezsem ben ona cefa etmişimdir ki; ben cefa eden bir Rabb değilim.”[3] Ve eğer buna gece namazının muekked istihbabı, uyumadan önce tuvalete gitmenin istihbabı ve misvak kullanmanın istihbabı da eklenirse, tüm bunlardan, çok önem arz eden şöyle bir vird çıkarıyoruz: mümin, uyku için yatağına girmeden önce, tuvalete gider, dişlerini temizler, abdest alır, gece namazının tümünü veya geri kalanını sabah namazından önceki seher vaktinde kılmak üzere bir kısmını kılar, daha sonra Kur’an-ı Kerim’den bir bölüm okur ve hem kendisi hem mümin kardeşleri için yüce Allah’a niyazda bulunur ve öyle yatar. Böylece tüm bu müstehapları cem etmiş olur. Geceyi sinir yorucu ve moral bozucu kötü programlar ve filmler izleyerek geçiren kişilere gelince, kuşkusuz onlar acı ve sıkıntı içinde kıvranıyorlardır.
8. Okunacak Kur'ân, özellikle de yeni başlayanların, Şubr tefsiri gibi birçok yararı barındıran tefsir kitaplarından okuması. Bu tefsir kitabı, Kur’an çalışmalarının ilk başlarında yürütülen müfredat kitaplarından olup içinde Mushaf-ı Şerif’in bir nüshası ve icmali bir Kur’an mealini barındırmaktadır. Aynı zamanda içinde, başka bir ders olarak okutulan Kur’an İlimleri ile ilgili bir giriş, konusu ve konumu öğrenilmek istenen herhangi bir ayet veya kelimeyi bulmak için Kur'an terimleri endeksi eki, haşiyesinde her bir kelime için çeşitli kıraat biçimleri ve her surenin başında, mevcut surenin hangi sureden sonra indiğini göterecek şekilde surelerin inişlerine göre tertibi sıralaması bulunmaktadır. Evet, tüm bu faydalar ismi geçen bu değerli kitapta mevcuttur.
9. Yapılacak ilk hatmin Allah Resulü’ne (s.a.a), ikincisinin Müminlerin Emiri’ne (a.s) ve daha sonraki hatimlerin sırasıyla on dört Masum’a (a.s) hediye edilmesi. Konuyla ilgili değerli rivayetler nakledilmiştir. Zira onlar, insanların en kerem sahipleridir ve kıyamet gününde keremlerine yaraşır bir şekilde karşılık vereceklerdir.
10. Kur'an tilavetini yaparken sesin yükseltilmesi, üzgün olması, anlamı üzerinde tedebbür edilmesi ve hadiste de belirtildiği gibi surenin sonunu görmek için sabırsızlanılmaması.
11. Okuduğu şeyi ezbere biliyor olsa bile, Kur'an'ı açarak yüzünden okuması müstehaptır. Ayrıca ailenin her üyesinin kendisine ait bir Kur'an'ının olması ve okuduğu yeri gösterecek bir işareti bulundurması da müstehaptır.
12. Kur'an'ı dinleyin ve üzerinde tedebbür etmek için dinleme ve düşünme fırsatı verin.
Yüce Allah tebareke ve tealadan bizleri, Kur'ân'ın hayatıyla yeniden canlandırmasını, bize şefaatine nail olmayı nasip etmesini, hidayetiyle hidayet bulan ve bilgisinin ışığıyla aydınlanan kimselerden eylemesini niyaz ediyorum. Kuşkusuz Allah, nimetlerin sahibi ve kullarına latif davranandır. Bizi dosdoğru dinine hidayet etmesi, değerli kitabına, büyük Resulü’ne (s.a.a) ve Peygamber’in seçilmiş üstün Ehlibeyti’ne (a.s) sımsıkı sarılmayı nasip etmesi, bize olan lütuflarından bazılarıdır.
الحمد لله الذي هدانا لهذا وما كنا نهتدي لولا أن هدانا الله
Muhammed Yakubi
Muharrem 1422
[1]. Kafi, c. 2, s. 605.
[2]. Ali İmran, 200.
[3]. Vesailu’ş- Şia, Kitabu’t-Tahareti, Ebvabu’l-Vuzu, b. 11, h. 2.