فتنه‌یا بکارانینا سه‌رناڤێن ئۆلی و دینی ژبۆ به‌رژه‌وه‌ندی و داخوازێن که‌سانه

| |عدد القراءات : 681
فتنه‌یا بکارانینا سه‌رناڤێن ئۆلی و دینی ژبۆ به‌رژه‌وه‌ندی و داخوازێن که‌سانه
  • Post on Facebook
  • Share on WhatsApp
  • Share on Telegram
  • Twitter
  • Tumblr
  • Share on Pinterest
  • Share on Instagram
  • pdf
  • نسخة للطباعة
  • save

به ناوی خوا

ژ وان هه‌یه‌ یێ کو دبێژه‌: ده‌ستوورێ بده‌ من تا بمینم و من نه‌اڤێژه‌ ناڤ فتنه‌یێ ڕا  هه‌یهێ ئه‌و ب خوه‌ که‌تنه‌ ناڤ فتنه‌یێ.[1]

فتنه‌یا بکارانینا سه‌رناڤێن ئۆلی و دینی ژبۆ به‌رژه‌وه‌ندی و داخوازێن که‌سانه‌[2]

 واته‌یا ئایه‌تێ ب کورتاهی ئه‌ڤه‌:  هن مونافقان ژ ڕسوولێ خوه‌دێ ڕا ( سه‌لامێن خودا ل سه‌ر وی و ئالێ وی ببارن ) دگۆتن:  بلا ئه‌م به‌شداری شه‌ر و جه‌نگێ ته‌بووکێ ( شه‌رێ ب ڕمیان ڕا ) نه‌بن و نه‌که‌ڤن د ڕفا له‌شکه‌رێ موسلمانان ژ جیهادێ ڕا  وان ڤێ خوه‌ستا خوه‌ وه‌سا ڕستدار دکرن کو فه‌رمانا جیهادێ وان دخه‌ ناڤ گونه‌ه و دژایه‌تیا ل دژی نیزاما شه‌ریه‌تێ و دبه‌ سه‌ده‌مێ فتنه‌یێ د ئۆلێ ده‌.  لێ خوه‌دێ به‌رسیڤێ دده‌ کو ب ڕفتارا خوه‌یا خاپینۆک،  ئه‌و ب خوه‌ که‌تنه‌ ناڤ فتنه‌یێ ڕا و گونه‌هه‌ک مه‌زن کرنه‌.

 ئایه‌تا پیرۆز،  ڤێ ڕوشا دوروویانه‌ و منافقانه‌ یا وان،  کو هن ئه‌ندامێن جڤاکا موسلمان و یێن کو په‌ی هه‌واپه‌ره‌ست که‌تبوون ناڤ ڕ،  ئه‌شکه‌ره‌ دکه‌:  نیشان ده‌د کو هه‌می هه‌ولدانێن وان ئه‌و ئه‌ کو هه‌ستا خوه‌خوازی یا خوه‌ تێر بکن.  ده‌ما کو ئه‌و دخوازن خوه‌ ژ بن بارێ به‌رپرسیاریا جڤاکی خه‌لاس بکن و ئه‌رکێن خوه‌ ل هه‌مبه‌ر ئۆل و ئوممه‌تا ئیسلامی پێک نه‌یینن،  ئان ژی ته‌نێ به‌رژه‌وه‌ندی یێن خوه‌ یێن که‌سانه‌ بشۆپینن،  ئه‌و ب به‌هانه‌یێن ده‌ره‌وین ب سه‌رناڤێن ئۆلی سه‌ری هلددن و خوه‌ دیندار نیشان ددن و دبێژن قه‌ی ده‌رهه‌ق دینێ خودا ده‌ که‌تنه‌ مه‌ره‌قێ،  ڤێجا هه‌ول ددن کو خوه‌ستا خوه‌ دوروست بدن نیشاندان،  هال ئه‌ڤه‌ کو ل په‌ی خاپاندنا یێن دی ده‌ نه‌:  لێ ئه‌و خێنجی خوه‌ ب خوه‌ که‌سی ناخاپینن و ئه‌و ب خوه‌ فێهم ناکن.[3]

 وه‌کی ده‌لیل و نیشانه‌یه‌ک سه‌ر ڤێ مژارێ،  ئه‌مێ وێ بوویه‌را کو بوو سه‌ده‌ما هنارتنا ڤێ ئایه‌تا پیرۆز ب نهێرینا ڕوایه‌ت و سیره‌ و دیرۆکێ ڤه‌کۆلینن.  ده‌ما کو پێخه‌مبه‌رێ گرانقه‌در ئێ ئیسلامێ ( س .  خ.  ئا ) ده‌رهه‌قێ کۆمبوونا ڕمیان ل وه‌لاتێ شامێ ئاگاهدار بوو کو دخوه‌ستن ئێریشێ بینن سه‌ر مه‌دینه‌یێ و نیه‌تا وان ئه‌ڤ بوو کو ئیسلامێ ژناڤ ببن،   بریار دا کو پێشیا کو ئه‌و به‌ره‌و مه‌دینایێ بکه‌ڤن ڕ،  ئه‌و به‌ره‌و شامێ ڤه‌ بچن.  ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ،  ژ موسلمانان ئالیکاری خوه‌ستن و وان های  دان ژ جیهادێ ڕا  گه‌له‌ک ژ مرۆڤێن مه‌دینه‌یێ و ئه‌شیرێن ئه‌ره‌ب ئێن نوو موسلمان،  دگه‌ل دژواریا کو سه‌ر وان ده‌ هه‌بوو،  گازیا پێخه‌مبه‌ر ( س.  خ.  ئا ) قه‌بوول کرن.  به‌ره‌ڤاژیێ وان ژی،  کۆمه‌ک منافق و یێن دن ڕد کرن کو به‌شداری جیهادێ ببن و خوه‌ ژێ دان پاش.

 ڕه‌سوولێ خوه‌دێ ( س.  خ.  ئا ) جودد ئێ کورێ قه‌یس دیت،  کو ئه‌و ژ ئه‌شیره‌یا به‌نی سه‌له‌مه‌،  -یه‌ک ژ چه‌ند ئه‌شیرێن خه‌زره‌جی یێن ناڤدار-  و یه‌ک ژ منافقان بوو ژێ ڕا گۆت: ئه‌ی باڤێ وه‌هه‌ب!  گه‌لۆ تو ژ بۆ شه‌رێ ل دژ وان ڕمیان ب مه‌ ڕا نایی؟  دبه‌ کو،  که‌چێن چه‌رم زه‌ر ( ڕمی ) ژ خوه‌ ڕا بکی که‌ڤانی؟ !  وی گۆت: ئه‌ی ڕسوولێ خوه‌دێ!  ئه‌شیرا من دزانه‌ کو د ناڤ وان ده‌ که‌س ب قاسی من ب ژنان ڕا ئه‌له‌قه‌دار نابه‌،  لێ ئه‌ز دترسم کو ئه‌ز ب وه‌ ڕا بێم و که‌چێن ڕمیێن زه‌ر-چه‌رمین ببینم،  ئه‌ز نه‌کاربم پێشی ل خوه‌ بگرم!  ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ ڕخسه‌تێ بده‌ من تا ئه‌ز نه‌که‌ڤم ڤێ فتنه‌یێ ده‌ و بهێله‌ ئه‌ز ل باژێر بمینم.[4]

 جودد ئێ کورێ قه‌یس ژ کۆمه‌ک ژ گه‌لێ خوه‌ ڕا گۆت:  هه‌وا گه‌رمه‌،  ژ مالێن خوه‌ ده‌رنه‌که‌ڤن!  کورێ وی گۆتێ:  ما نه‌ به‌س ئه‌ کو تو گوه نادی ئه‌مرێ ڕسوولێ خوه‌دێ ( سلاڤا خوه‌دێ ل سه‌ر وی و مالباتا وی به‌ )،  و نها فه‌رمان ددی مرۆڤان کو گه‌رمیا هه‌وایێ بکن هنجه‌ت و ل دژی گۆتنا پێخه‌مبه‌ر ( س.  خ.  ئا ) ده‌رکه‌ڤن؟  ئه‌ز ب خوه‌دێ سۆند دخوم،  خوه‌دێ وێ د ده‌رهه‌قێ ڤێ یه‌کێ ده‌ ئایه‌ته‌ک بشینه‌ کو مرۆڤان وێ هه‌یا ڕژا قیامه‌تێ بخوینن ( و تو ڕره‌ش ببی ).  خوه‌دایێ مه‌زن ئه‌ڤ ئایه‌ت ژ ڕسوولێ خوه‌ ڕا شاند:

ژ وان هه‌یه‌ یێ کو دبێژه‌:  ده‌ستوورێ بده‌ من تا بمینم و من نه‌اڤێژه‌ ناڤ فتنه‌یێ ڕا  هه‌یهێ ئه‌و ب خوه‌ که‌تنه‌ ناڤ فتنه‌یێ ڕ،  و ب ڕستی دۆژه‌ه هه‌موو کافران دۆرپه‌چ کریه‌.

 دوو ڕا جودد ئێ کورێ قه‌یس گۆت:  موهه‌ممه‌د دفکره‌ کو قه‌ی شه‌رێ ب ڕمیان ڕا مینا شه‌رێ ب یێن دن ڕیه‌.  لێ ئه‌ز باش دزانم کو ژ موسلمانان که‌س ژ ڤی شه‌ری ساخ ڤه‌نه‌گه‌ره‌.[5]

 نڤیسکار دبێژه‌:  ئه‌ڤ که‌س ئیددیا دکه‌ کو هه‌که‌ ڕسوولێ خوه‌دێ ( سلاڤا خودا لێ بن ) فه‌رمانا جیهادێ بده‌ وی،  ئه‌و ژ فه‌تها ژنێن ڕمی ئان ژ سه‌رفرازی و ده‌ستکه‌فتیێن وێ یێن گشتی ژ بۆ ڕمیان دترسه‌،  ئان ژ زرارێ ل دژی ئۆلا خوه‌ دترسه‌،  و د به‌ردێلا وی ده‌ ئه‌و لاواز دبه‌،  لێبه‌لێ د ڕستی ده‌ ئه‌و ده‌رهه‌ق مالبات و ملکێ خوه‌ دترسه‌.  ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ،  ئه‌و ژ پێخه‌مبه‌ر ( س.  خ.  ئا ) ده‌ستوورێ دخوازه‌ کو ژ جیهادێ ده‌رکه‌ڤه‌،  تا کو نه‌که‌ڤه‌ جه‌نگ و شه‌رێ.  لێ ئه‌و ب ئالیکارینه‌کرن و ب دورووتیا خوه‌ که‌ت ناڤ فتنه‌یه‌کێ ده‌ کو کو وی دگۆت قه‌ی دخوازه‌ ژ وێ فتنه‌یێ دوور بکه‌ڤه‌.

 خویانگا ئایه‌ته‌ک دن ئه‌ڤه‌ کو خوه‌دێ،  ڕسوولێ خوه‌ ڕخنه‌ دکه‌ ژ به‌ر کو ده‌ستوور دایه‌ هن که‌سان کو ژ جیهادێ ده‌رکه‌ڤن.  لێ د ده‌ستپێکا ئایه‌تێ ده‌ دوا و به‌خشاندن هه‌یه‌: 

خوه‌دێ ته‌ ببه‌خشینه‌،  ته‌ چما ده‌ستوور دا وان،  به‌ری کو ژ ته‌ ڕا دیار ببه‌ و تو ناس بکی کا کی ڕست گۆتیه‌ و کی ده‌ره‌وکه‌ره‌؟ [6] ئارمانجا پێخه‌مبه‌ر ( س.  خ.  ئا ) ژ ڤێ مه‌سه‌له‌ کو وان جه‌رباند و ڕخسه‌تا مایینا ل مالان نه‌دا وان،  ئه‌ڤ بوو کو وان ڕسوا بکه‌ و بده‌ نیشاندان ته‌ڤی ئه‌مر و فه‌رمانا پێخه‌مبه‌ر ( س.  خ.  ئا ) دیسا ژی خوه‌ ژ فه‌رزێ ددن پاش و ئه‌رک و وه‌زیفه‌یا خوه‌ پێک نایینن،  ڤێجا ڕخسه‌تدایینا پێخه‌مبه‌ر ( س.  خ.  ئا ) ژ خوه‌ ڕا نه‌کن پالگه‌هه‌ک دینی ژ گونه‌هێ خوه‌ یێ مه‌زن ڕا خودا ته‌الا دبێژه‌: 

هه‌که‌ ئه‌و ژ دل بخوه‌ستان ده‌رکه‌ڤن،  وێ هه‌ر خوه‌ ئاماده‌ بکران.[7]

 ئه‌لی کورێ ئیبراهیم د ته‌فسیرا خوه‌ ده‌ ژ ئیمام باقر ( س.  خ ) وه‌ها گێرایه‌:  مه‌خسه‌د ژ ئایه‌تا کو ژ ته‌ ڕا دیار ببه‌ و تو ناس بکی کا کی ڕست گۆتیه‌ و کی ده‌ره‌وکه‌ر ئه‌؟ [8]  ئه‌ڤه‌ کو ئوممه‌ت ئاگاهدار بکه‌ کو ئه‌ڤ به‌هانه‌ نکارن خوه‌دێ و ڕسوولێ وی بخاپینن.  لێ پێخه‌مبه‌رێ پیرۆز ( سلاڤێن خوه‌دێ لێ بن ) ژ به‌ر ئه‌خلاقێ خوه‌یێ دلنه‌رم ڤێ مه‌سه‌له‌یێ نخووماند و چوویینا وی که‌سی ژ شه‌رێ ڕا بێکێر و بێفه‌یده‌ هه‌سباند.  لێ ئه‌و و یێن مینا وی،  دێ زرارێ بدن له‌شکه‌رێ موجاهدان.

گه‌ر ئه‌و ب وه‌ ڕا ده‌رکه‌تبانا،  ژ خه‌رابوونێ پێ ڤه‌ تشته‌ک ل وه‌ زێده‌ نه‌دکرن و ئه‌و ئێ د ناڤ خوه‌ ده‌ بله‌زاندانا و ئه‌و ئێ بهاتانا خاپاندن و د ناڤ وه‌ ده‌ جاسووسێن وان ژی هه‌نه‌ و خوه‌دێ ب زالمان دزانه‌.[9]

 ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ،  خوه‌دێ ڕیه‌داری دا پێخه‌مبه‌رێ خوه‌ کو ل گۆری ئه‌خلاقێ خوه‌یێ نه‌رم ته‌ڤبگه‌ره‌.

 دووڤ ڕا ئایه‌ته‌ک هنارت و وان منافقان ڕسوا کر،  و ل گۆری نه‌سس و نڤیسارا ئیلاهی،  یا کو خوه‌دێ دخوه‌ست پێک هات.

 ژ به‌ر گرینگیا ڤێ فتنه‌یێ،  خوه‌دێ ته‌الا ئاگاهداریا وێ تالۆقی پشتی شه‌ر کر.  هه‌که‌ نه‌ شه‌هره‌زاییا پێخه‌مبه‌رێ پیرۆز ( س.  خ.  ئا ) بوویا،  ڤان منافقان دکاربوو کو وێ فتنه‌یێ د جڤاکێ ده‌ به‌لاڤ بکن;  چمکۆ وێ فتنه‌یێ د چارچۆڤه‌یه‌ک ئۆلی ده‌ خستبوو،  تا کو کۆمه‌ک مرۆڤان بخاپینه‌:

به‌لێ،  کۆمه‌ک هه‌بوو کو مازوور بوون و ب ڕستی نکاریان ته‌ڤلی ڕفا جیهادکه‌ران ببن،   و ئایه‌تێن قورانێ قالا وێ دکن،  و منافق ژی نه‌ د ناڤ ده‌سته‌یا وان دا نه‌.

 به‌ره‌ڤاژیێ ڤان مونافقان،  باوه‌رمه‌ندێن ڕستین هه‌بوون کو ژبۆ په‌یکه‌تن و پێکانینا ئه‌مر و فه‌رمانا خودا و پێخه‌مبه‌ر ( س.  خ.  ئا ) پێشی ژ هه‌ڤ دگرتن.

ئه‌و ئێن کو باوه‌ری ب خوه‌دێ و ڕژا ئاخره‌تێ ئانینه‌،  ژ ته‌ لێبۆرین و ڕخسه‌تێ ناخوازن ژبۆ جیهادکرنا ب مال و جانێ خوه‌ و خودا ب هالێ ته‌قواداران زانایه‌.[10]

 ئه‌ڤ ڕوشا ڕڤینا ژ بن بارا به‌رپرسیاری و وه‌زیفه‌ و به‌هانه‌ ئانینا ژبۆ موخاله‌فه‌تکرنا ل هه‌مبه‌ر فه‌رمانێن ئیلاهی و بکارانینا سه‌رناڤێن دینی،  ژبۆ بده‌ستانینا به‌رژه‌وه‌ندیێن که‌سانه‌،  تشته‌ک ئه‌ کو ل هه‌موو ئاستان دا تێ دیتن.  ژ هه‌موویان ته‌هلووکه‌تر پشتی وه‌فاتا ڕسوولێ خودا ( س.  خ.  ئا ) قه‌ومی;  یێن کو سه‌ری هلدان،  وه‌سیه‌تا پێخه‌مبه‌ر ( س.  خ.  ئا ) ده‌رهه‌ق ئیمام ئه‌لی ( س.  خ ) ب ڤی ئاوایی گوهه‌راندن و هنجه‌تان چێکرن کو:  ه‌گه‌ر مه‌ ده‌ست نه‌اڤێتبا ڤێ مه‌سه‌له‌یا خه‌لافه‌تێ و ئه‌لی ببوویا میر و خه‌لیفه‌ و ببوویا جیگرێ پێخه‌مبه‌ر ( س.  خ.  ئا ) وێ فنه‌ چێببوویا.  له‌ورا گۆتن:  قوره‌یشیان نه‌ دلخوه‌ش ئن کو پێخه‌مبه‌ری و خه‌لافه‌ت هه‌ر دو ژ وه‌ به‌نی هاشمیا به‌،  تا ڤێجا هوون سه‌ر خه‌لکێ ڕا بگرن.[11] و گۆتن:  ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ قوره‌یش ژ خوه‌ ڕا خه‌لیفه‌یه‌کی دیار کر و گه‌ها ئارمانجا خوه‌ و ب سه‌ر که‌ت.[12]

 مینا کو ئایه‌تا پیرۆز مه‌به‌ستێن داربه‌کاران و یا کو ئه‌و هه‌ما بێژه‌ دو سال به‌ری بوویه‌رێ ل سه‌ر چ دفکرین ڤه‌دبێژه‌ و خوه‌دێ ته‌الا گه‌له‌ک هه‌ولدانێن وان ئێن ڤه‌شارتنا ڕستیێ ڤه‌دبێژه‌.  لێ خوه‌دێ ئه‌و د ڕژا غادر ده‌ خوار کر و خلاس کر;  ئه‌و چ دبێژه‌:  ب ڕستی،  به‌ری وێ،  وان ل فه‌تهێ گه‌ریان و تشت ل هه‌مبه‌ر وه‌ زڤراندن،  هه‌یا کو ڕستی هات و ئه‌مرێ خوه‌دێ دیار بوو،  ده‌ما کو ئه‌و نه‌رازی بوون.[13]  لێ ڕستی هات و ئه‌مرێ خوه‌دایی د ڕژا غادر ده‌ خویا بوو،  ده‌ما کو مرۆڤێن سه‌رهلدێر نه‌ کێفخوه‌ش بوون و دژمن بوون:  هه‌ارتس دلێ وان د گومانێ ده‌ نه‌ و ئه‌و د گومانێ ده‌ دگه‌رن.[14]

 که‌سێن هێژا!  هه‌زره‌تێ فاتیما زه‌هرا ( س ) ئه‌ڤ ئایه‌تا هێژا ئانی بیرا وان و گۆت:  ده‌ما کو خوه‌دێ مالا پێخه‌مبه‌ران و گۆرا ئه‌سفیا ژ پێخه‌مبه‌رێ خوه‌ ڕا هلبژارت،  نیشانێن دورووتیێ د وه‌ ده‌ خویا بوون هه‌یا کو وی گۆت:  هوون ژ خاپینۆکیێ دترسن،  های ژێ هه‌بن کو هوون د فه‌تلاندنێ ده‌ نه‌،  و ب ڕستی دۆژه‌ه دۆر ل کافران گرتیه‌.  ڤێ یه‌کێ ژ وه‌ ڕا نه‌ گه‌نگاز بوو،  و وه‌ چاوا کر،  هوون ل کو ڤه‌گه‌ریان،  ده‌ما کو پرتووکا خوه‌دێ ل به‌ر وه‌ی،  ئه‌شکه‌ره‌ و ڕگه‌زێن وێ به‌ربچاڤ ئن،  و نیشانێن ڕبه‌ریا وێ دیار ئن،  و قه‌ده‌خه‌یێن وێ دیار ئن،  و فه‌رمانێن وێ دیار ئن.  لێ وه‌ ئه‌و ل په‌ی خوه‌ هشت،  ما هوون وێ بێهه‌مدی دخوازن؟  ئان هوون ژ بلی قورانێ هوکومداری دکن؟  وهات ژ زالمان ڕا چ جیهگرانیه‌ک مخابن.  ه‌ڤه‌ر کی ژ ئۆلا ئسلامسلامێ ل ئۆله‌ک دن بگه‌ره‌،  ئه‌و ئێ تو جاری ژ وی نایێ قه‌بوول کرن،  و ئه‌و ئێ ل ئاخره‌تێ د ناڤ زیانکه‌ران ده‌ به.[15]

 دووڤ ڕا هز.  فاتیما خه‌ته‌ریا کو ئه‌و ئافراندی شرۆڤه‌ کر و گۆت:  وه‌ی ل وان که‌سێن کو ژ مالباتا پێخه‌مبه‌ر،  بنگه‌هێن پێخه‌مبه‌ریتیێ و ڕبه‌ریێ،  پشتگریا ڕه ئال-ه‌من و یه‌کا ( ئانگۆ ئه‌لی ( ئاس ) ) کو ژ کارووبارێن ئۆل و دونیایێیه‌.  ئه‌و های بوو،  وان ده‌سته‌سه‌ر کرن و زڤراندن.  ه‌رێ،  ئه‌ڤ زرارا ئه‌شکه‌ره‌یه‌.[16]

 هز.  فاتیما تینه‌ بیرا وان کو ب کرنێن خوه‌،  ئه‌و که‌تنه‌ ناڤ که‌نداڤا سه‌رهلدانێ;  لێبه‌لێ،  ئه‌و ئیدیا دکن کو ئه‌و دخوازن پێشی ل که‌تنا ئومه‌ت بگرن.  ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ وێ خاتوونێ ده‌ره‌و و ئیدایێن وان و مه‌به‌ستێن وان ئێن ڕستین و مه‌زناهیا تاوانا وان ل سه‌ر ئیرۆ و سبێ یا ئومه‌تا مسلمان ئه‌شکه‌ره‌ کر;  ژ به‌ر کو ڤێ داربه‌یێ ژ ئوممه‌تا مسلمان ڕا بوو سه‌ده‌ما زرار و بوویه‌ران،  د ناڤ ده‌:  به‌ره‌ڤاژیکرنا دین،  خوینرژاندن،  خه‌رجکرنا مال،  سه‌رده‌ستیا مرۆڤێن خراب،  ده‌رخستنا ڕستان،  و هلوه‌شاندنا نرخ و پره‌نسیبێن مرۆڤی، و هود.[17]

 یا کو سه‌رۆکێن داربه‌یێ پاشێ قه‌بوول کرن ئه‌ڤ بوو:  یا کو ل سه‌قیفه‌ قه‌ومی،  سه‌رهلدانه‌ک بوو کو مله‌ت په‌رچه‌ کر و ئه‌و ژ ڕیا باشی و کاملیێ دوور خست.  لێ د داویێ ده‌ ئه‌و ب ته‌ندورستیێ ب داوی بوو.  ئۆمه‌ر د ئاخافتنا خوه‌ یا ناڤدار ده‌،  یا کو ژ هێلا دیرۆکزان و زانیارێن سیره‌ ڤه‌ هاتیه‌ گۆتن،[18] دبێژه‌:  دلسۆزیا ب ئه‌بو به‌کر ڕا تشته‌ک زوو و بله‌ز بوو کو خوه‌دێ خرابیا وێ تونه‌ کر.  ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ هه‌که‌ که‌سه‌ک دن پاشده‌ بمینه‌،  وی بکوژه‌.[19]

ئبن که‌سیر د واته‌یا ڤێ ڤه‌گۆتنێ ده‌ وها دبێژه‌:  مه‌به‌ستا وی ئه‌و ژ خاپاندنێ تشته‌ک ژ نشکێ ڤه‌ و نه‌فکری بوو،  و مینا ڤێ دلسۆزیێ،  وی دکاریبوو خه‌رابی و خره‌جر چێبکرا،  یا کو خوه‌دێ ئه‌و پاشدا کشاند.  فه‌لت هه‌ر تشت ئه‌ کو بێ کۆنترۆل ده‌ست پێ کریه‌ و ژێ دترسه‌ کو به‌لاڤ ببه‌.[20]

 وان ئه‌ڤ ڕمان د هشێ مرۆڤان ده‌ چاندن،  دا کو ڕستیێ تونه‌ بکن.  لێ ئممامان ( ئا. س ) ویا شیرۆڤه‌ کر:  سهه‌کهێخ کلن ب به‌لگه‌یا خوه‌ یا ل کاوداه ئال-کاف ڤه‌ ژ ئه‌بو ئال-موقاددام ڤه‌دبێژه‌:  من ژ ئماممام باقر ( ئا. س ) ڕا گۆت:  ڕیا گشتی ( سوننی ) دفکرن کو ژ به‌ر کو هه‌می مرۆڤ که‌تنه‌ بن بارێ دلسۆزیا ب ئه‌بو به‌کر ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ،  ئه‌ڤ ژ خوه‌دێ ته‌الا ڕزی بوو،  و خوه‌دێ نه‌ ووسا یه‌ کو مله‌تێ موهه‌ممه‌د ( سلاڤا خوه‌دێ لێ به‌ ) پشتی وی بخاپینه‌ و بخاپینه‌!

 وی گۆت:  ما پرتووکا ئاڵاه ( قورانێ ) دخوینه‌ کو دبێژه‌،  ژ بلی پێخه‌مبه‌ر مهه‌مه‌د مه‌ککه‌ ئالرسل ئافان کارتۆنا ماتته‌ بلندی ئه‌خپه‌جتۆرانت ئ ئانقلبتم کوشتنا ل قابکم و ئه‌ز ینقلب ل قبیه پهه‌لان سهییا یزر ئاڵاه و ئاڵاه ئالسهاکرین سیژزی;  موهامماد موهه‌ممه‌د نه‌ پێخه‌مبه‌ره‌ک ئه‌ کو به‌ری وی شاندیه‌.  هه‌که‌ ئه‌و مر ئان بکوژه‌ ئه‌و ئێ ڕیا خوه‌ بگوهه‌زینه‌؟  وهۆ کی ژ باوه‌ریا خوه‌ بزڤره‌،  ئه‌و ئێ تو جاری زرارێ نه‌ده‌ خوه‌دێ،  و خوه‌دێ وێ د نێز ده‌ خه‌لاتا سپاسدار بده‌.[21]

 نڤیسکار دبێژه‌:  ما ژ ڤێ مه‌زنتر چ فه‌ته هه‌یه‌،  کو مرۆڤێن بێکێر سه‌رۆکاتیا ئوممه‌ت و د وێ ده‌مێ و ده‌مێن پاشین ده‌،  ب هیله‌،  ئان خاپاندنا ئیستیخباراتی،  ئان داربه‌یێن له‌شکه‌ری،  ئان ب هلبژارتنێن ده‌ره‌وین،  ئان ب بکارانینا سیاسه‌تا ملکێ کو ژ هێزا گه‌ل هاتیه‌ دزین،  کو ل سه‌ر ملێن وان سوار ببه‌،  و د ئه‌نجاما گه‌نده‌لی و کێمبوونێ ده‌،  ده‌وله‌مه‌ندیا مله‌تان تێ دزین،  ڕمه‌تا وان تێ بنپێ کرن،  خوینا بروومه‌ت تێ ڕژاندن،  کاۆس به‌لاڤ دبه‌،  نیزاما گشتی و ئه‌وله‌هیا وان سه‌رده‌سته‌.  دێ هلوه‌شه‌،  دادمه‌ندیا جڤاکی دێ هلوه‌شه‌ و کارووبارێن ئاخێ وێران ببه‌.

 ئه‌ڤ کۆما کو وه‌زیفه‌یێن خوه‌ پاشگوه کرن و نه‌هاتن ئالیکاریا پێخه‌مبه‌ر ئه‌و ئن کو،  گاڤا ئه‌میرێ باوه‌رمه‌ند ( سخل ) وان ڤه‌خوه‌ند جیهادێ ل دژی سه‌رهلدێران،  به‌هانه‌یێن ده‌ره‌وین ئێن وه‌کی گه‌رم و سه‌رمایێ،  و پێخه‌مبه‌ر ڕسوا کرن و ڕستیا دورووتیا وان ئه‌شکه‌ره‌ کرن.  کو ئه‌و دبێژه‌:  ه‌ز هاڤینێ وه‌ ڤه‌دخوینم جیهادێ وان،  هوون دبێژن:  هه‌وا گه‌رمه‌،  وه‌خت بدن کو گه‌رم ببه‌.  ئه‌ز زڤستانێ گازی ته‌ دکم،  تو دبێژی:  هه‌وا ساره‌،  وه‌خت بدن وان دا کو هێنک ببن.  ڤان به‌هانه‌ ته‌ڤ ده‌ نه‌ کو ژ گه‌رم و سه‌رمایێ بره‌ڤن.  هوون ئێن کو ژ گه‌رم و سه‌رمایێ دره‌ڤن،  وێ هنگێ ب خوه‌دێ هوون ئێ ژ شوور ژی بێتر بره‌ڤن.[22]

 ده‌ما کو ب ئیدیایه‌ک ئۆلی ڕا ب هه‌ڤ ڕا تێ خاپاندن،  خه‌فکرنا ڤان به‌هانه‌یان خه‌ته‌رناکتره‌.  وه‌که‌ کو د ئیدیایا مونافقان ده‌ کو ئایه‌تا پیرۆز ل سه‌ر وان هاتیه‌ ئه‌شکه‌ره‌ کرن هاتیه‌ ڤه‌گۆتن.  وان دخوه‌ست کو د ناڤبه‌را پێخه‌مبه‌ر و وه‌زیفه‌یا وی ده‌ ڤالاهیه‌ک چێبکن.  ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ،  وان ئه‌مرێ وی ڕژه‌جته‌دمام ڕد کر و فکرین کو ئه‌ڤ کار ژ چاڤبرچیبوون و دلسۆزیا وان ب په‌یورێ ڕا تێ.  وه‌که‌ کو وان ئیدیا کر،  ئه‌و ژ داربه‌یێ د ئۆل ده‌ دترسن.  ئان ژی ڕهه‌ڤالێن بانێ ئیدیا کرن کو ئه‌و ژ دلشکه‌ستنا مرۆڤان و خره‌جرا جڤاکێ دترسن.  مینا کو ئه‌و د کرنا تشتان ده‌ ژ ڕسوولێ خوه‌دێ ( سلاڤا خودا لێ بن ) ژ وان ژێهاتیتر و زاناتر ئن،  و وان ئه‌و تاوانبار کرن کو باشیا مله‌ت ناخوازه‌.  ئان ژی ئه‌و ژ خوه‌دا ته‌الا د ده‌رهه‌قێ به‌رژه‌وه‌ندیێن به‌نده‌یان ده‌ زاناتر ئن و ژ ئۆل و ڕگه‌زێن وی بێتر چاڤبرچی نه‌.  لێ خوه‌دێ ته‌الا ڤێ هه‌لوه‌ستا خوه‌ شه‌رم کر،  و گۆت:  ببێژن:  ما هوون خوه‌دێ ب ئۆلا خوه‌ ئاگاهدار دکن؟  خوه‌دێ ب تشتێ ل ئه‌زمانان و چ ل ئه‌ردێ دزانه‌ و خوه‌دێ ب هه‌ر تشتی دزانه‌.[23]

 خوه‌دێ ته‌الا تینه‌ بیرا مه‌ کو مه‌به‌ستا وان ئا سه‌ره‌که‌ ژ وی نایێ ڤه‌شارتن،  و ئه‌و تشتێ ڕست و ئیدیایێ ژ هه‌ڤ ڤه‌دقه‌تینه‌:  گۆد خوه‌دێ یێ ڕست ژ ڕستان ناس دکه‌.[24]

 وێ هنگێ هه‌زره‌تی زاهرا ( سخل ) هشیاریا خوه‌ ب جه‌زایێ کو د ئایه‌تا پیرۆز ده‌ هاتی به‌هس کرن دقه‌دینه‌:  ه دۆژه‌ه بێ گومان کافران دۆرپێچ دکه‌. [25]

 ئه‌و ژ هه‌ر ئالی ڤه‌ ب ئێگر دۆرپێچکری نه‌ کو ئه‌و نکارن ژێ خلاس ببن.  تهه‌رۆڤه‌کرنا ناڤدێرێ مژارێ ( ژینگه‌ه ) چالاکیا ڤه‌هه‌واندنێ نیشان دده‌.  ئانگۆ،  ئه‌و ڕستێ د ئاگرێ دۆژه‌هێ ده‌ نه‌;  هه‌مان ئاگر ب گونه‌هێن خوه‌ گه‌ش کرن. [26] لێ ژ به‌ر خه‌مساریا خوه‌،  مینا گه‌له‌ک ڕستیێن کو هایا وان ژێ تونینه‌،  ئه‌و ژێ فام ناکن:  ه‌و ژ وی ڕا دبێژن:  ب ڕستی،  هوون پر هاتن پاشگوه کرن.  مه‌ په‌ردا وه‌ ژ چاڤێن وه‌ ڕکر،  و یا کو وه‌ ئیرۆ دیتی تووژه‌. [27]

 ئه‌و دبه‌ کو واته‌یا کو کافر ب ڕستی تێنه‌ ڤێ ئه‌نجامێ.  ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ،  کارانینا ناڤدێرا مژاره‌ قالا ڕدانا وێ یا نه‌چار د ده‌ما نها ئان پێشه‌رۆژێ ده‌ دکه‌.  ئان ژی ئه‌و ژ هێلا ناڤگین و ئاماده‌کاریان ڤه‌ ب ئاگر هاتنه‌ دۆرپێچ کرن.  ئانگۆ،  ئه‌و نوها ژ بۆ خاترێ کو ل دۆژه‌هێ دقه‌ومن،  کو گونه‌هه‌،  ب ئێگر دۆرپێچکری نه‌:  ئه‌رێ،  یێ کو خه‌رابیێ بکه‌،  و گونه‌هێ وی وی بار دکه‌،  وێ هنگێ ئه‌وانێ ئاگر ئن و ئه‌و ئێ تێ ده‌ بمینن. [28] گونه‌هێن وان د ئاستا مه‌به‌ست و کرنان ده‌ دۆرا وان دگرن.

 خاله‌ک دن ژی ئه‌ڤه‌،  کو ئه‌ڤ ڕوشا کو ئایه‌تا پیرۆز ل هه‌مبه‌ر وێ هشیار دکه‌،  نه‌ ب مه‌سه‌له‌یا فه‌رز ئا جیهادێی،  لێ د هه‌مان ده‌مێ ده‌ به‌رپرسیاریێن دن ئێن ئۆلی ژی تێ ده‌یه‌.  وه‌کی کو ئه‌م دبینن یێن کو باوه‌ریا وان خه‌له‌ت ئه‌ و دلێن وان د گومانێ ده‌ نه‌،  و یێن کو هنجه‌تێن ده‌ره‌وین ئێن نه‌ ڤه‌شارتی دکن.  مای ئه‌و دکارن وان ب سه‌رناڤێن ئۆلی ڕا تێکلدار بکن.  میناکی،  ئه‌و که‌سه‌ک ئه‌ کو د ده‌رهه‌قێ هقووقێ ده‌ خوه‌دیێ ئاگاهی یه‌ و ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ وێ مژارێ ب تێگه‌هێن ئۆلی ڤه‌دگره‌.  نزانن کو به‌هانه‌ و مه‌به‌ستێن وان ئێن ڕستین ژ خوه‌دێ و که‌سێ هشمه‌ند نایێ ڤه‌شارتن.

 خوه‌دێ مه‌ و وه‌ ژ فتنه‌یان بپارێزه‌.

 



[1]- سووره‌تێ ته‌وبه‌ / ئایه‌تا ٤٩

[2] - مناسه‌به‌تا سالڤه‌گه‌را شه‌هاده‌تا هه‌زره‌تێ سددیقه‌یا تاهیره‌ هز.  فاتیما ( س. خ ).  یه‌کشه‌می،  سێیه‌مێ جه‌مادی ئه‌س سانی،  ١٤٤٢ ب ٢٨-ێ چله‌یا پاشین ئا ١٣٩٩-ان ده‌ هه‌ڤده‌مه‌

[3]- سووره‌تێ به‌قه‌ره‌ / ئایه‌تا ٩

[4]- د ڕوایه‌تا ئیبنێ ئیسهاق ده‌ وها هاتیه‌ گۆتن:  ڕسوولێ خوه‌دێ ( سلاڤێن خودا لێ بن ) ژ وی زڤری ئوو گۆت:  من ده‌ستوور دا ته

[5]- ته‌فسیر ئا نوور ئه‌س سه‌قه‌له‌ین،  جلد ٢،  ڕپ.  ٦٣٢،  هه‌دیسا ١٦٩ ژ ته‌فسیر ئه‌لی کورێ ئیبراهیم

[6]- سووره‌تێ ته‌وبه‌ / ئایه‌تا ٤٣

[7]- سووره‌تێ ته‌وبه‌ / ئایه‌تا ٤٦

[8]- ته‌فسیر ئا نوور ئه‌س سه‌قه‌له‌ین،  جلد ٢،  ڕپ.  ٢٢٤،  هه‌دیسا ١٧١ ژ ته‌فسیر ئه‌لی کورێ ئیبراهیم

[9]- سووره‌تێ ته‌وبه‌ / ئایه‌تا ٤٧

[10]- سووره‌تێ ته‌وبه‌ / ئایه‌تا ٤٤

[11]- چاڤکانی،  سه‌یید ڕفه‌ره‌ف ئه‌د دین،  ڕ  ٣٥٠،  ب ڤه‌گۆتنا نه‌هج-ول به‌لاخه‌ یا ئیبن ئه‌بیل هه‌دید،  جلد ٣،  ڕ  ١٠٧ ئوو ئه‌ل-کامل ئیبن ئه‌سیر،  جلد ٣

[12]- دیرۆکا ته‌به‌ری،  به‌رگێ ٣،  ڕپه‌ل ٢٨٩

[13]- سووره‌تێ ته‌وبه‌ / ئایه‌تا ٤٨

[14]- سووره‌تێ ته‌وبه‌ / ئایه‌تا ٤٥

[15]- ئیهتجاج ئا ته‌به‌رسی،  به‌رگ ١،  ڕپ.  ١٣١

[16]- ئیهتجاج ئا ته‌به‌رسی،  به‌رگ ١،  ڕپ.  ١٣٨

[17]- ژ بۆ بێتر لێکۆلینێ،  سه‌ری ل ئانسیکلۆپه‌دیا ختاب-ول مه‌رهه‌له‌،  جلد ١،  ڕ  ٢٤١   ( سووره‌تێ ئالێ ئیمران،  ئایه‌تا ١٤٤ )،  بنهێرن

[18]- میناکی،  تاریخ یاعقووبی،  سهاره‌هرێ نه‌ژ ئه‌ل-بالاغاه ئاببن ئاب ئال-هادد،  ئاته‌مامه‌ت ئوو سیاسه‌ت بن قوتایباه،  ئال-ساواعق ئال-موهاڕاقا ئبنبن هه‌ژار وا ئال-موڵا،  ئوو ئه‌ل-نه‌هل شه‌هرستانی

[19]- بهار-ول ئه‌نوار،  به‌رگ ٣٠،  ڕپ ٤٤٨

[20]- النهاهف خه‌ربل هه‌دیس وه‌ل ئه‌سه‌ر،  جلد ٣،  ڕپه‌ل ٤٦٧ گۆتار ( فه‌له‌ته‌ )

[21]- سووره‌تێ ئالێ ئیمران / ئایه‌تا ١٤٤

[22]- نه‌هج-ول به‌لاخه‌،  ڕ  ٧٠

[23]- سووره‌تێ هوجورات / ئایه‌تا ١٦

[24]- سووره‌تێ به‌قه‌ره‌ / ئایه‌تا ٢٢٠

[25]- سووره‌تێ ته‌وبه‌ / ئایه‌تا ٤٩

[26]- د هه‌دیسه‌ک ده‌ وها تێ گۆتن:  ڕژه‌ک،  ڕسوولێ خوه‌دێ ( خودا لێ بن ) ب هه‌ڤالێن خوه‌ ڕ ڕنشتبوو کو ده‌نگه‌ک ترسناک هات بهیستن ئوو هه‌ر که‌س هه‌ژیا.  ئماممام گۆت:  ما هوون دزانن ئه‌ڤ ده‌نگ چ یه‌؟  هه‌ڤالان گۆت:  خوه‌دێ ئوو ڕسوولێ وی زاناتر ئن.  وان گۆت:  که‌ڤره‌ک ژ سه‌رێ دۆژه‌هێ پشتی دووربوونه‌ک هه‌فتێ سالی که‌ت ئوو ناها ئه‌و گهیشتیه‌ بنیا خوه‌ ئوو ئه‌ڤ ده‌نگ ژ وی بوو.  پێخه‌مبه‌ر هین ئاخافتنا خوه‌ خه‌لاس نه‌کربوو کو ده‌نگێ ئڤانڤان ژ مالا دوروویێن کو د وێ گاڤێ ده‌،  د هه‌فتێ سالیا خوه‌ ده‌ مر،  ده‌رکه‌ت.  دووڤ ڕ ڕسوولێ خوه‌دێ ( سلاڤا خودا لێ بن ) گۆت ته‌کبیر ئوو یێن ئاماده‌ دزانن کو که‌ڤر مه‌به‌ست ژ ڤی دوروو یه‌ ئوو ژ ده‌ما کو خوه‌دێ ئه‌و ئافراندیه‌،  ئه‌و که‌تیه‌ دۆژه‌هێ ئوو گاڤا مر مریه‌ بنێ وێ (  ئه‌ڤ چیرۆک ژ هێلا سه‌یید ئابدوڵاه ژازایه‌ر ڤه‌ د کتاب ئال-تاهفا ئال-سونناه ده‌،  ڕپ.  ١٧،  ژ پرتووکا ئال-یاقن یا فاز کاسهان،  به‌رگێ ٢،  ڕپ.  ١٠٠٢ هاتیه‌ ڤه‌گۆتن ).  هه‌ر وه‌ها،  هه‌دیسا ئه‌سلی د ساهه موسلم ده‌،  ڕپ.  ١٠٠٧،  هه‌ژمار ٢٨٤٤ ده‌ هاتیه‌ به‌هس کرن.

[27]- سووره‌تێ قاف / ئایه‌تا ٢٢

[28]- سووره‌تێ به‌قه‌ره‌ / ئایه‌تا ٨١